موریانه یا کرم چوب خوار

نقل شده از گالری مبلمان و فرش ولیعصر (عج) 

موریانه(Termite) حشره ای است که غالباً در مناطق حاره و تحت حاره مانند بعضی مناطق قاره افریقا و همچنین زندگی کرده و باشیاء و آثار چوبی حمله ور شده و آنها را بکلی فاسد میکند.

حشره ای را که در کشور ما و بطور کلی در مناطق معتدله بنام موریانه می شناسیم در حقیقت (Termite) نیست بلکه باید آنرا کرم چوب بنامیم و انگلیسی زبانان نیز بآن (Wood Worm) میگویند ـ

 

 این حشره که آن را (Furniture Beetle) نیز می نامند در طبقه بندی علمی حشرات باسم (Anolium Punctatum) نامیده میشود و عموماً در چوب والوار و شاخه های بی جان درختان زندگی میکند، هنگام بلوغ می تواند بآسانی پرواز نماید و در این حالت باثاثه چوبی منازل حمله ور میگردد ـ حشره ماده دوست دارد که در شکاف مبلها و سایر اثاثه چوبی تخم گذاری نماید تا لارو (Grub – Larve) آن بتواند از چوب تغذیه نماید ـ بهمین جهت سوراخهائی شبیه تونل (Tunnel) بدرازای مختلف و بقطر تقریبی یک و نیم (۵ر۱) میلیمتر در چوب ایجاد می نماید ـ مدت زندگی حشره در حالت لاروی در حدود دو سال است و در تمام این مدت برای تغذیه خود سوراخهای متعددی در اثاثه چوبی آلوده شده بوجود میآورد بعد از دو سال تبدیل بنوزاد شده و این دوره از زندگی حشره را (Pupal Period) می نامند که بعد از مدت کمی تغییر شکل داده و حشره بالغ بالدار (Adult Bettle) بوجود میآید و بدین ترتیب حشرات بالغ بر قطعات چوبی سالم حمله ور میگردند و دوران زندگی حشره از نو شروع میشود ـ درازای حشره بالغ در حدود شش (۶) میلیمتر است و هر حشرة ماده در حدود دو دوجین (۲۴ عدد) تخم گذاری مینماید.

چوب گردو بیش از همه مورد علاقه این حشره میباشد و بیشتر از سایر چوبها مورد حمله این حشره قرار میگیرد ـ برعکس چوبهای سخت مانند چوب ماغون (Maho gany) و چوب بلوط بندرت از جانب این حشره کمتر آسیب می بینند و در صورت آلودگی به لارز این حشره ناحیه آلوده شده محدود مانده و مانند چوب گردو قسمت آلوده شده گسترش نمی یابد.

در چوبهای نرم نیز بیشتر قسمت سطحی تنه که نرمتر از قسمتهای خشن و سخت نواحی درونی چوب است مورد هجوم حشره قرار میگیرد و بیشتر از قسمتهای داخلی آسیب می بیند زیرا چنانچه گفته شد لارو حشره بقسمتهائیکه ساختمان شان سخت تر است چندان تمایلی نشان نمیدهد.

بوجود آمدن سوراخهای تازه در بدنه چوب مخصوصاً دیده شدن ذرات و گرد چوب تازه (شبیه خاک اره) دلیلی است قاطع بر فعالیت حشره و آلوده شن قطعه چوب مورد بحث ـ گاهی برای دیدن و مشاهده و براده های چوب لازم است قطعه چوب را بتکانند تا ذرات شبیه خاک اره از دهانة سوراخها و تونل های ایجاد شده بوسیله لارز حشره بخارج ریخته شود. برای معالجه چوبهای آلوده شده بهترین راه آغشتن آنها بیکی از داروهای حشره کش بوسیله برس میباشد لکن لازم است این عمل بقدری تکرار شود تا اطمینان حاصل گردد که داروی حشره کش بقدر کافی جذب الیاف چوب شده و بتمام سوراخها نفوذ کرده است ـ برای اطمینان بیشتر ( مخصوصاً در مورد اشیاء چوبی پر ارزش و نفیس آلوده شده به لارز این حشره) بهتر است محلول حشره کش را بوسیله سرنگی بر یک یک سوراخها تزریق کرد.

غالباً دیده شده که داروی حشره کش فقط حشرات بالغ و لارو آنها را از میان برده است ولی تخم های حشره اثری نداشته است بنابراین لازم است بعد از چند هفته از تزریق اول تزریق مجدد و حتی برای بار سوم نیز تزریق دیگری بعمل آید تا تخم های حشره نیز بکلی از میان بروند.

یکی از بهترین داروهای حشره کش در اینمورد بی سولفور کربن (Carbon Bisulphidt) میباشد لکن بعلت قابل اشتعال بودن آن و همچنین بوی نامطبوعش بکار بردن آن مستلزم احتیاط و مراعات بیشتری است بدین معنی که باید در هنگام کار هیچ نوع آتش یا شعله ای در کارگاه نباشد و تهویه هوای محل نیز بخوبی انجام گیرد تابوی نامطبوع دارو ایجاد مزاحمت ننماید (خواص این دارو و طرز کار کردن با آن در شماره های پیشین ذکر شده است).

تزریث محلولی از سوبلیمه (کلرور جیوه دو ظرفیتی که خواص آن در شماره های قبل بیان گردیده است) در آب نیز نتایج خوبی میدهد ـ بعد از تزریق ماده حشره کش میتوان دهانه سوارخهای ایجاد شده بوسیله حشره را با خمیری که از اختلاط موم معمولی و تربانتین (Turpentine رجوع شود بشماره های قبل) تهیه میشود پر کرد ـ البته باید در نظر داشت که این روش معالجه ممکن است سبب تغییر رنگ چوب بشود.

فرآورده های تجارتی مخصوص مبارزه با موریانه نیز با اسامی تجارتی مختلف در بازار عرضه میشوند که غالباً مفید و مؤثر میباشند. گاهی هجوم حشره بقدری پیشرفته و شدید است که سرتاسر شیئی چوبی را سوراخهای پرپیچ و خمی که بوسیله دیواره های نازکی بضخامت یک ورق کاغذ از یکدیگر جدا شده اند پر کرده و اگر بدون مراعات احتیاط های لازم چنین چوبهائی را دستکاری نمایند بلافاصله بصورت گرد ریزی خرد شده و شیئی چوبی بکلی از میان میرود.

باید در نظر داشت که این قبیل خسارات شدید غالباً در مورد اشیاء ساخته شده از چوب گردو مشاهده شده است و معالجه آن ها تا اندازه زیادی بستگی بشیئی مورد معالجه دارد مثلاً در مورد صندلی های چوبی آسیب دیده که هنوز مورد استفاده میباشند باید قطعات آسیب دیده را تعویض نمایند ـ در مورد قابهای چوبی و نظائر آن که تعویض قسمتها را در پارافین مذاب ( Paraffin Wax خواص آن در شماره های قبل ذکر شده است و از فرآورده های نفتی میباشد) فرو میبرند ـ البته این عمل وقتی مفید خواهد بود که ابعاد قعات آسیب دیده چندان بزرگ نباشند ـ اگر مقاومت و پایداری قطعات آسیب دیده بسیار کاهش یافته و تقویت مجدد آنها بروش نامبرده بالا مشکوک بنظر برسد بهتر است با نصب تکیه گاه های مناسب قطعات آسیب دیده را از خطر از هم پاشیدگی محافظت نمود. بمحض مشاهده آثاری حاکی از فعالیت حشره باید بمبارزه با آن اقدام شود زیرا در مدت کمی میدان فعالیت حشره بطرز شگفت آوری گسترش می یابد.

این حشره علاوه بر چوب بر کتابها و انواع کاغذ نیز هجوم می برد و اگر با آن مبارزه نشود ممکنست بکلی کاغذ یا سند یا کتابرا مضمحل نماید ـ در این موارد برای مبارزه با این حشره از بخور پارادی کلرو بنزن (Paradichloro Benzene) و نفتالین (Naphthaline) و بخار بی سولفور کربن (Carbon Bisulphide) در ظروف سربسته یا اطاقهای مسدود با موفقیت کامل استفاده میشود (خواص نفتالین در فصول بعد ذکر خواهد شد ولی خواص دو داروی دیگر قبلاً بیان گردیده است).