مقدمه:
کلزا یکی از مهمترین گیاهان روغنی است که در شرایط آب هوایی مناطق مختلف کشور ما قابلیت کشت و گسترش دارد.
افزایش اخیر در کشت و کار کلزا عمدتا به منظور تولید روغن خوراکی بوده است اما افزایش جمعیت دنیا و بهبود استاندارد های زندگی و استفاده از پروتئین گیاهی به جای گوشت نیز یکی از عوامل اساسی افزایش سطح زیر کشت این محصول به شمار میرود.
همچنین مشاهده اثرات مفید کلزا برای محیط زیست ارزش روغن کلزا برای مصارف صنعتی و به عنوان سوخت نیز در افزایش سطح زیر کشت موثر است
اهمیت و جایگاه کلزا در جهان:
کلزا بعد از سویا و نخل روغنی مقام سوم را در تامین روغن نباتی دارد.
به طوری که حدود14/7 درصد کل تولید روغن نباتی را در جهان به خود اختصاص داده است .
میزان زیاد روغن در دانه کلزا (در بعضی از ارقام به 48 درصد وزن خشک دانه می رسد) و همچنین ترکیب مناسب اسیدهای چرب روغن ارقام اصلاح شده موجب تسلط آن بر بازارهای روغن جهانی شده است.
روغن ارقام دارای اسید اروسیک در صنایع صابون سازی ،پلاستیک سازی و همچنین به عنوان روان کننده در دستگاهای صنعتی و موتور جت (به دلیل تحمل حرارت بالا)کاربرد دارد.
مهمترین کشورهای تولید کننده به ترتیب عبارتند از چین،کانادا،هند و کشورهای اروپایی (فرانسه،انگلستان،آلمان)که در مجموع حدود 89/4 درصد تولید را به عهده دارند.
اهمیت وجایگاه کلزا در ایران:
ویژگی خاص گیاه کلزا و سازگاری آن با شرایط آب و هوایی اکثر نقاط کشور سبب شده است که توسعه کشت این گیاه به عنوان نقطه امیدی جهت تامین روغن خام مورد نیاز کشور و رهایی و وابستگی به شمار می رود،به طوری که در حال حاضر کلزا نقطه ثقل طرح های افزایش تولید دانه های روغنی محسوب می شود.
در دو سال گذشته به دلیل توجه بیشتر مسئولان ذیربط به توسعه کشت کلزا تولید آن افزایش یافته و در سال زراعی 76-75 سطح زیر کشت کلزا به 10560 هکتار رسیده است.
از جمله ویژگی های زراعی این گیاه را می توان به موارد زیر اشار کرد.
کلزا دارای دو تیپ بهاره و پاییزه است بنابراین امکان کشت آن در شرایط متفاوت اقلیمی وجود دارد.
فصل رشد کلزا با سایر دانه های روغنی معمول از جمله پنبه ، سویا و آفتابگردان متفاوت بوده و در زمانی که ظرفیت واحدهای روغنکشی خالی است این دانه برداشت
می شود.
در کشت پاییزه نیاز به آبیاری کم و امکان استفاده از نزولات آسمانی زمستانه و بهاره وجود دارد.
کشت پاییزه کلزا در تناوب زراعی با غلات به ویژه گندم موجب غنا بخشیدن به تناوب های زراعی می گردد.
کشت کلزای پائیزه به دلیل گلهای زرد رنگ بسیار جذاب برای زنبور عسل در مواقعی که هیچ گلی در منطقه نیست سبب توسعه زنبور داری می شود.
با تولید مقدار قابل توجهی علوفه می تواند در تامین خوراک دامها در زمان کمبود علوفه (بهار)نقش موثری داشته باشد.
کنجاله حاصل از ارقام اصلاح شده کلزا به آسانی جایگزین کنجاله سویا گردیده و مسائل نگهداری کنجاله نیز با توزیع در طول سال حل میگردد.
